Standard WCAG – jak przekształci Internet w bardziej intuicyjną przestrzeń?

Obowiązek przyjęcia WCAG przez te jednostki ustanowiono na mocy ustawy z 4 kwietnia 2019 roku o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Jednak wraz z końcem czerwca tego roku wobec regulacji uwzględnionych w Europejskim Akcie o Dostępności (o czym pisaliśmy tutaj) dotknie on również sektora prywatnego. W tym przedsiębiorców skupionych wokół branży e-commerce. 

Jak więc przygotować się na zmiany i czego będą one dotyczyć?

WCAG, czyli Web Content Accessibility Guidelines, to zestaw zaleceń odnoszących się do kształtu i prezentacji treści internetowych dla osób z różnymi niepełnosprawnościami, przygotowany przez organizację W3C (World Wide Web Consortium), odpowiadającą m.in. za stworzenie prototypu sieci WEB i innych standardów, takich jak HTML czy CSS.

Standard WCAG ma wspomóc jednostki z ograniczeniami poznawczymi i umysłowymi oraz te z problemami dotyczącymi słuchu, wzroku i ruchu. W szczególności poprzez zapewnienie alternatywnych treści informacyjnych względem tych przedstawianych dla jednego lub kilku ze zmysłów.

Jeśli więc na stronie są obecne zasoby video, zgodnie z WCAG, powinny one również być dostępne w postaci tekstowego odpowiednika. To jest transkrypcji dla osób, które nie mogą wejść w pełną interakcję z materiałem multimedialnym, ponieważ, np. nie słyszą.

Aby pokryć określone przypadki użycia, gdzie wykorzystanie więcej niż jednego środka wyrazu dla prezentacji treści okaże się konieczne, zdefiniowano 4 główne zasady dostępności. Te powinna z reguły spełniać każda strona WWW w Internecie.

Chodzi tu o...

Postrzegalność (Perceivable)

Wszelkie zasoby powinny być przedstawiane odbiorcy w taki sposób, aby mógł je zrozumieć niezależnie od posiadanych dysfunkcji. Oznacza to zapewnienie dodatkowych form/metod prezentacji. Dla przykładu takich jak tekst opisowy dla obrazków, audio transkrypcja, napisy do filmów. A także zmiana ustawień rozmiaru czcionki i kontrastu kolorów w razie potrzeby.

Funkcjonalność (Operable)

Reguła ta zakłada odmienne sposoby obsługi witryny, np. poprzez użycie myszki, dotyku lub klawiatury. Jeśli więc dana strona WWW nie jest, np. przystosowana do użytku przez osobę, która korzysta wyłącznie z tego ostatniego narzędzia, a więc w istocie z przycisku TAB, aby nawigować po zasobach, nie można mówić o operacyjności w tym zakresie.

Zrozumiałość (Understandable)

Wszystkie informacje podane na stronie muszą być przejrzyste dla odbiorcy. Co wskazuje na użytek nieskomplikowanych zwrotów językowych (unikanie żargonu), zagwarantowanie intuicyjnej nawigacji czy stosowanie klarownych podpowiedzi w przypadku wypełniania formularzy. 

Solidność (Robust)

Ten punkt odnosi się do kompatybilności prezentowanych treści z szeregiem technologii, które wspomagają użytkownika w ich odbiorze. Chodzi tu, np. o wykorzystanie czytników ekranu, zamieniających tekst na mowę (tzw. text-to-speech). A pozwalających przy prawidłowym zastosowaniu znaczników HTML dostarczyć internaucie alternatywny sposób interakcji z zasobem witryny.

W czasie zawiązywania ustawy o dostępności cyfrowej w Polsce obowiązywało WCAG 2.1, nakładające szereg regulacji na podmioty publiczne. Wraz z początkiem 28 czerwca 2025 r. i wejściem w życie ustaleń z dodatkowej ustawy o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze zmiany obejmą standard WCAG 2.2 i sektor prywatny. To jest: 

• producentów – jednostki wytwarzające dobra użytkowe lub zlecające to zadanie innym i sprzedające je w ramach własnego brandu;
• usługodawców – podmioty świadczące usługi na rzecz konsumentów na terenie Unii;
• importerów – jednostki urzędujące na obszarze UE i sprowadzające produkty spoza niej lub EFTA na rynek europejski;
• dystrybutorów – podmioty niebędące producentami lub importerami, ale sprzedające określone dobra użytkowe;
• przedstawicieli – jednostki działające w imieniu producenta na terenie Unii Europejskiej.

Ustawa ta, mimo iż obejmuje szerszy zakres regulacji, aniżeli wprowadzona wcześniej (o dostępności cyfrowej), to nie dotyczy jednak mikroprzedsiębiorców. To jest: firm, które nie zatrudniają w ciągu roku więcej niż 10 osób. A także nie uzyskały rocznego, ogólnego obrotu netto z tytułu sprzedaży oraz operacji finansowych przekraczającego 2 miliony euro. Dla wszystkich innych grup wymienionych wyżej, standard WCAG i dany akt prawny wprowadza obowiązek projektowania produktów oraz usług cyfrowych w taki sposób, aby nie wiązały się one dla osób z niepełnosprawnościami z dodatkowymi trudnościami przy kontakcie z nimi lub w ich odbiorze. 

Ramy tej ustawy dotyczą więc w szczególności takich dóbr jak: komputery i systemy operacyjne, terminale płatnicze i samoobsługowe, bankomaty i automaty biletowe, czytniki książek elektronicznych, urządzenia końcowe do świadczenia usług telekomunikacyjnych i zapewniających dostęp do audiowizualnych usług medialnych. A także usług oferowanych w obrębie pasażerskiego transportu drogowego, kolejowego, wodnego i lotniczego, bankowości detalicznej, dystrybucji e-booków czy samego handlu elektronicznego.

Aby spełnić wszystkie dyrektywy (opisane też tutaj) stanowiące o trzonie omawianego standardu, WCAG uwzględnia 26 szczegółowych odniesień wskazujących potencjalny problem oraz jego rozwiązanie. Te tzw. kryteria sukcesu dzielą się z kolei na 3 poziomy adopcji ogólnych założeń:

• A: minimalny pułap realizacji wytycznych, nieuznawany za wystarczający;
• AA: optymalny poziom zgodności kryteriów, stanowiący wyznacznik w większości regulacji prawnych;
• AAA: wysoce rygorystyczny zakres, którego może nie udać się spełnić wobec każdej witryny z uwagi na zastosowane treści.

Każdy stopień realizacji zamyka w sobie poprzedni. Co oznacza, iż jeśli mówimy o poziomie AA, to nasza strona WWW spełniła również wytyczne WCAG dla pułapu A.

Szacuje się (na podstawie danych ze Spisu Powszechnego z 2021 r.), że w Polsce żyje ok. 5,5 miliona osób z niepełnosprawnościami, z czego 31,2% zgłasza wyraźną potrzebę czytelniejszej prezentacji informacji. 

Inne z kolei angielskie badanie tej samej grupy odbiorców wskazuje, że 69% osób, które napotyka trudności w przypadku korzystania ze stron internetowych, rezygnuje z dalszej interakcji. A 83% ogranicza swoje decyzje zakupowe do witryn, które zapewniają im łatwy dostęp.

Sugeruje to, iż o ile niedostosowanie się do zmian i wytycznych WCAG będzie oznaczać dla większości firm kary finansowe sięgające nawet 10-krotności przeciętnego wynagrodzenia lub 10% obrotów uzyskanych w poprzednim roku, o tyle wdrożenie omawianych dyrektyw, patrząc z punktu biznesowego i ww. rynkowych preferencji, zwiększy ruch oraz konwersję. Więc niekoniecznie powinniśmy traktować to jako przymus, a coś, co de facto leży w naszym interesie.