Dostępność cyfrowa dla osób niewidomych – na czym polega i jak udostępnić stronę internetową?

Wyobraźmy sobie sytuację: użytkownik chce sprawdzić ofertę sklepu online. Wchodzi na stronę główną, a czytnik ekranu natychmiast rozpoczyna odczytywanie elementów. Jeśli nagłówki zostały poprawnie opisane, poruszanie się między nimi jest intuicyjne. W przeciwnym razie użytkownik musi „przeskanować” całą zawartość krok po kroku, co zajmuje kilka razy więcej czasu. Audyt dostępności cyfrowej pozwala wychwycić takie błędy i wskazać miejsca wymagające poprawek. W trakcie audytu badana jest nie tylko zgodność techniczna, ale i realna użyteczność. Analizy pokazują, że brak alternatywnych opisów grafik sprawia, że osoba niewidoma nie dowie się, co przedstawia baner reklamowy czy ikonka kategorii. Jeśli formularz nie ma etykiet, użytkownik nie wie, jakie dane ma wpisać. A gdy przycisk „Dodaj do koszyka” nie jest prawidłowo oznaczony, zakupy stają się niemożliwe. Dlatego każdy audyt kończy się szczegółowym raportem, w którym znajduje się dokładny opis błędów, wskazanie problematycznych miejsc i rekomendacje poprawek. To dokument pozwalający właścicielowi serwisu na przeprowadzenie niezbędnych zmian.

Nie wszystkie problemy można wychwycić automatycznie. Dlatego tak ważny jest audyt ekspercki dostępności cyfrowej, w którym udział biorą osoby z różnymi niepełnosprawnościami. W odróżnieniu od testów automatycznych eksperci i użytkownicy z dysfunkcją narządu wzroku oceniają serwis z punktu widzenia praktyki: czy można łatwo przejść między podstronami, czy przyciski są intuicyjne, czy proces płatności jest dostępny. Wyniki audytu eksperckiego pokazują inne aspekty funkcjonowania serwisu – takie, których nie wychwyci żadne oprogramowanie. Audytor wraz z zespołem przygotowuje dokument, w którym znajdziemy opis trudności, wskazanie ich przyczyn oraz sugestie w zakresie poprawek. To właśnie w takich analizach pojawia się pełny obraz – od struktury dokumentu po sposób działania aplikacji mobilnej. Rolą audytora jest nie tylko wskazanie błędów, ale też zaproponowanie planu zmian, konsultacje i wsparcie przy wprowadzaniu modyfikacji. Dzięki temu właściciel serwisu otrzymuje praktyczne wskazówki i rekomendacje możliwe do zastosowania od razu.

Standard WCAG 2.1 definiuje zasady, które mają zapewnić dostępność treści. Jak to wygląda z punktu widzenia osoby niewidomej? Kiedy użytkownik trafia na stronę, oczekuje logicznej struktury nagłówków. Jeśli hierarchia jest zachowana, może szybko przeskakiwać do wybranych sekcji. Gdy jej brakuje, czytnik odczytuje wszystko liniowo, a znalezienie informacji przypomina błądzenie w ciemności. Przykład kolejny: obrazy i grafiki. Zgodnie z WCAG każdy obraz powinien mieć alternatywny opis. Jeśli baner promocyjny opisany jest jedynie jako „grafika.jpg”, użytkownik nie dowie się, co się na nim znajduje. Ale jeśli alt brzmi „Promocja: darmowa dostawa przy zakupach powyżej 100 zł”, informacja staje się dostępna. Nie mniej istotne są formularze. Etykieta „Pole do wpisania adresu e-mail” pozwala na poprawne wypełnienie danych. Bez niej użytkownik słyszy jedynie „Pole edycyjne” – i nie wie, co wpisać.

Dla właścicieli stron internetowych WCAG 2.1 oznacza konieczność zachowania kontrastu, opisania ikon oraz zapewnienia obsługi wszystkich funkcji bez korzystania ze wzroku. Zagadnienie kontrastu szerzej opisaliśmy w artykule „Kolory i kontrast WCAG – sprawdź, czy Twoja strona spełnia wymogi”, który pokazuje, jak brak odpowiednich zestawień kolorystycznych wpływa na doświadczenie zarówno osób słabowidzących, jak i niewidomych. Z kolei w tekście „Standard WCAG – jak przekształci internet w bardziej intuicyjną przestrzeń” zwracamy uwagę na to, że stosowanie standardów nie jest wyłącznie formalnością, ale realnym sposobem na poprawę funkcjonalności serwisów dla wszystkich użytkowników.

Proces przeprowadzenia audytu można porównać do podróży użytkownika po serwisie. Audytor sprawdza stronę główną, następnie kolejne podstrony, formularze, proces logowania i płatności. Analizuje zgodność z WCAG 2.1, testuje ją na różnych urządzeniach i weryfikuje działanie przy użyciu czytników ekranu. Testy prowadzone są zarówno przez ekspertów, jak i testerów z niepełnosprawnościami. To dzięki nim raport zawiera nie tylko opis błędów technicznych, ale także informacje o realnych trudnościach użytkowników. Na koniec powstaje raport, dokument zawierający opis błędów, wskazanie priorytetów i plan działań. To klarowna instrukcja, która podpowiada, jakie zmiany wprowadzić w pierwszej kolejności, aby zapewnić poprawę jakości strony i zwiększyć jej dostępność.

Po zakończonym audycie właściciel serwisu przygotowuje deklarację dostępności. To dokument umieszczany zwykle na stronie głównej, który zawiera opis aktualnego stanu dostępności, wskazanie ograniczeń i plan dalszych działań. Deklarację można udostępnić także w wersji do pobrania, by każdy użytkownik mógł zapoznać się z treścią. Dla osoby niewidomej deklaracja stanowi sygnał, że serwis jest świadomy wymagań, że prowadzone są działania na rzecz poprawek i że użytkownik nie zostanie pozostawiony sam sobie w razie trudności. To również element budowania zaufania i transparentności.